Znów nastała piękna i złota jesień. Las mieni się kolorami tęczy, a pod stopami nieśmiało szeleszczą liście, które jak kobierczyk pokryły wszytko dookoła. Nastąpiły krótsze dni i dłuższe noce, rześkie i mgliste poranki. Zmieniająca się aura to komunikat dla świata przyrody ożywionej, że czas przygotować się do nadchodzącej zimy. Przemiana  środowiska najbardziej uwidacznia się w wyglądzie krzewów i drzew gatunków liściastych, które najpierw zmieniają barwę swoich liści, by po chwili je zrzucić.

Dlaczego drzewa i krzewy postanawiają pozbyć się swoich liści?

Rośliny są organizmami samożywnymi i niemal samowystarczalnymi.  Podstawowe substancje, które wykorzystują do wytwarzania pokarmu to woda i dwutlenek węgla. Wodę rośliny lądowe pobierają z gleby, dwutlenek węgla zaś z powietrza. Ze związków tych powstaje cukier prosty czyli glukoza i życiodajny tlen. Proces ten jest niemożliwy bez energii świetlej i zielonego barwnika (chlorofilu), a więc brak któregokolwiek składnika z tego cyklu zatrzymuje fotosyntezę. Skrócony dzień, mniejsza ilość energii słonecznej sprawia, że drzewa aby zminimalizować straty i zabezpieczyć się przed nadchodzącą zimą rozkładają chlorofil, a wszystkie wartościowe substancje zgromadzone w liściach  transportują do korzeni. Po ustaniu produkcji chlorofilu aktywują się inne barwniki zmieniające zieleń w barwne odcienie żółci, pomarańczy i czerwieni.

A gatunki drzew iglastych ?

Drzewa iglaste w odmienny sposób przystosowały się do przetrwania na naszej szerokości geograficznej, ich liście przybrały formę igieł. W porównaniu do liści mają one mniejszą powierzchnię, mniej aparatów szparkowych i są pokryte grubą warstwą ochronną – woskiem, który chroni je przed mrozem i utratą wody. Odmienna budowa igliwia sprawia, że z łatwością wytrzymują ciężki okres zimy. Wyjątek stanowi modrzew, posiadający cienkie, miękkie i delikatne igły, które z trudem znoszą niskie temperatury.

Dlaczego liście nie zostają na drzewie cały rok?

Zjawisko utraty liści jest cechą adaptacyjną do przetrwania w naszym klimacie i jest  sposobem wypracowanym przez rośliny na przetrwanie niesprzyjających warunków atmosferycznych. Utrzymanie liści na zimę przez drzewa rosnące w naszym klimacie byłoby zbyt dużym obciążeniem. Niska temperatura doprowadziłaby do zamarznięcia wody znajdującej się w liściach, a to spowodowałoby zniszczenie komórek roślinnych.  Opadłe części roślin nie przestają pełnić ważnej funkcji, ponieważ stanowią ochronę przed mrozem dla nasion i korzeni roślin, wzbogacają glebę w składniki odżywcze, a także stanowią miejsce schronienia m. in. dla jeży.

Las wita nas gościnnie każdą porą roku, jednak to jesienią jest najbardziej urzekający i pełen nostalgii. Jesienią najbardziej zachwyca kolorami i bogactwem płynącym z natury, a energia zawarta w tęczowych liściach rekompensuje nadchodzącą słotę i pluchę. Dlatego warto wybrać się na spacer do lasu przepełnionego kolorami, zanim zostanie przyodziany w śnieżną szatę .