Celem projektu jest włączenie kadry Nadleśnictwa Maskulińskie oraz kadry nauczycielskiej z ZSL do europejskich centrów szkoleniowych poprzez zawiązanie i utrzymanie kontaktu z jedną z najbardziej aktywnych organizacji działających na rzecz kształcenia i szkolenia zawodowego w leśnictwie jaką jest Centrum Kształcenia Leśnego w Dolnej Saksonii. Zespół Szkół Leśnych stara się obecnie zostać podobnym centrum kształcenia ustawicznego i zawodowego na  naszym terenie dlatego głównym celem projektu będzie budowanie programów nauczania opartych na niemieckim doświadczeniu i wdrażanie ich u nas pod kątem zapotrzebowania pracodawców a jednym z pracodawców dla absolwentów Technikum Leśnego jest Nadleśnictwo Maskulińskie.

Kadra  uczestnicząca w projekcie wypracuje model kształcenia zawodowego, który będzie realizowany w Technikum Leśnym oraz Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Rucianem-Nidzie obejmując edukacją młodzież i dorosłych w zakresie odpowiadającym zapotrzebowaniu przyszłych pracodawców i nowoczesnych trendów w gospodarce leśnej Unii Europejskiej.

W czasie pięciodniowego pobytu uczestnikom udało się zrealizować ciekawy program:

Poniedziałek 14.05.2018 r.

Wstępne informacje o systemie nauczania w Centrum Kształcenia Zawodowego w Münchehof.

            W Dolnej Saksonii funkcjonują 24 nadleśnictwa, 243 leśnictwa i dodatkowo Dolnosaksońska Izba Rolnicza prowadzi nadzór nad 77 tys. ha lasów prywatnych.

Jednostkami usługowymi są:

- Dolnosaksońskie Centrum Szkolenia Leśnego w Münchehof,
- Dolnosaksońskie Biuro Urządzenia Lasu w Wolfenbüttel,
- Leśny Ośrodek Doradztwa Nasiennego w Oerrel,
- Zakład Usług Leśnych Dolnej Saksonii.

Centrum Kształcenia Zawodowego kształci:
- 96 uczniów na robotników leśnych,
- 2 uczniów na pracowników w zakresie rybołówstwa,
- 18 stażystów na stanowiska kierownicze w Lasach Państwowych,
- 54 stażystów do pracy w Lasach Państwowych,
- 176 praktykantów z uczelni wyższych

Przeciętnie w ciągu roku pracę znajduje:
- 12 robotników leśnych,
- 5 pracowników administracyjnych,
- 20 leśniczych,
- 2 nadleśniczych.

Na terenie Dolnej Saksonii jest ok150 certyfikowanych pedagogów leśnych.

W Centrum Kształcenia w Münchehof przygotowanie do zawodu leśnika trwa 3 lata. Później matura i studia ale są różne ścieżki nauki. Można wybrać 2 lata w technikum i praktykę w lesie lub od razu studia.

Staż w zawodzie musi trwać minimum 35 tygodni w tym 820 godzin przeznaczonych na dydaktykę i firma, u której odbywa się staż płaci stażystom.

Centrum Kształcenia Zawodowego posiada 6 trenażerów. Uczniowie trenują na nich 2-3 dni, a potem szkolą się dalej w terenie pod okiem instruktora. Mogliśmy zobaczyć pracę uczniów  w terenie w jednym z leśnictw pohuraganowych.

Na placu przed szkołą są również trenażery, na których uczniowie trenują ok 4 dni i 6 najlepszych uczniów może pracować na harvesterze w terenie.

Na terenie szkoły jest hangar, gdzie uczniowie dokonują sami drobnych napraw sprzętu. Szkoła posiada także przyczepy do samochodów wyposażone w niezbędny sprzęt do praktyk leśnych.

Programy nauczania tworzą władze Landu. To one określają zakres nauki, nastawienie jest na praktyczną naukę zawodu. W szkole znajdują się pomieszczenia, gdzie uczeń uczy się budowy np. pilarki i rozkłada ją i składa aż się nauczy.

W terenie uczniowie ćwiczą pod nadzorem instruktora. W maszynie znajdują się
2 osoby, które zmieniają się co godzinę. Pracę zaczyna się od małych powierzchni przechodząc do większych. Każdy operator maszyny jest wyposażony w podstawowe środki opatrunkowe, a także nadajnik, który w razie wypadku i braku ruchu operatora przez dłuższy czas, wysyła sygnał na numer alarmowy. Jest to bardzo dobre zabezpieczenie ratujące życie ludzkie.

W Centrum Kształcenia Zawodowego duży nacisk kładzie się na praktyczną część nauki. Każdy uczeń musi odbyć 4-tygodniową praktykę na forvarderze, 4 tygodnie na harvesterze i 2 tygodnie na skiderze.

Program nauki w Centrum Kształcenia Zawodowego w Münchehof jest nastawiony na praktyczną naukę zawodu. W trzy lata uczeń nabywa wiedzy i praktyki niezbędnej do pracy w lesie, potrafi posługiwać się specjalistycznym sprzętem i obsługuje skomplikowane maszyny leśne. Szkoła zapewnia mu właściwy ubiór i sprzęt do praktyki, a instruktorzy czuwają nad właściwą obsługą maszyn.
Szkoła posiada całe zaplecze sprzętu potrzebnego do nauki pracy w lesie i kilka trenażerów. Uczniowie są bardzo dobrze przygotowani do przyszłej pracy.

Park Narodowy Harzu

Park Narodowy Harzu w Dolnej Saksonii powstał w roku 2006 z połączenia dwóch istniejących parków narodowych: funkcjonującego od 1990 r. parku Hochharz oraz utworzonego w 1994 r. parku Harz i obejmuje swym zasięgiem prawie 25 tys. ha. Połączenie to spowodował, że powstał pierwszy park narodowy w Niemczech ponad granicami krajów związkowych.
Siedliska chronione na terenie parku są pozostawiane ich własnej, naturalnej dynamice. Unikatowym celem Parku Narodowego w skali Niemiec jest reintrodukcja rysia. Dla nas nie jest to nowość gdyż również możemy pochwalić się reintrodukcją rysia w naszej Puszczy Piskiej zapoczątkowanej przez dr. Andrzeja Krzywińskiego.

Innym priorytetem działalności Parku jest przybliżenie ludziom piękna natury niepodlegającej wpływom człowieka. Park Narodowy Harzu to siedlisko o znaczeniu europejskim i część europejskiej sieci Natura 2000. Na wysokości 800-1000 m dominuje świerk, który niestety podobnie jak w Polsce jest nękany przez kornika drukarza.
Park jest chętnie odwiedzany przez dużą ilość turystów. Posiada bogatą bazę noclegową i przewodników, którzy udzielą informacji o Parku i zabiorą na wycieczkę na łono natury.

Mieliśmy możliwość spędzenia kilku godzin w tej nietkniętej ludzką ręką naturze Parku Narodowego Harzu.

Wtorek 15.05.2018 r.

Zawodowa szkoła w Northeim

Podwójny systemem kształcenia w zawodowej szkole leśnej w Northeim polega na umiejętnym połączeniu praktyki i teorii ze szczególnym naciskiem na praktykę wdrażaną z pierwszym dniem kształcenia i realizowaną w niewielkich grupach  (3 – maksymalnie 4 uczniów). Tak realizowane zajęcia praktyczne pozwalają uczniom na wdrażanie własnych rozwiązań i rozwijanie umiejętności, które w dalszym etapie kształcenia są uzupełnione przekazywaną przez wykładowców teorią.

Schemat kształcenia upraszczając wygląda następująco: 4 dni praktyk/4 dni nauki – naprzemiennie. Za wykonane zadania w trakcie praktyki uczniowie dostają wynagrodzenie co też dodatkowo motywuje i zwiększa zaangażowanie oraz wpływa na staranność wykonania. Uczniowie otrzymują plan zajęć praktycznych, na którym oprócz podanych zadań do wykonania w lesie w blokach tematycznych z podziałem na grupy jest też każdorazowo informacja o najbliższym punkcie pierwszej pomocy w razie nieszczęśliwego wypadku. Punkty pierwszej pomocy w lesie są zaznaczone odpowiednio symbolami na mapach i tablicą informacyjną na gruncie, a informację o ich rozmieszczeniu posiadają wszystkie służby ratunkowe – system taki pozwala znacznie skrócić czas udzielenia pierwszej pomocy.            W ramach zajęć doszkalających lub nabywania nowych umiejętności prowadzone są np. 3 tygodniowe kursy na pilarza lub operatora maszyn wielooperacyjnych (harwester i forwarder).

W Zespole Szkół Kształcenia Zawodowego kształci się w zawodach z sektora rolniczego powiązanych z leśnictwem np. kształcenie na myśliwego rewirowego – jedyny taki kierunek w całych Niemczech. Zawodowych myśliwych rewirowych jest w całych Niemczech  około 40 osób w wieku od 18 do 56 lat. W trakcie kształcenia wykłady prowadzone są z zakresu rolnictwa i myślistwa.  Wykształceni myśliwi pracują głównie w prywatnych dużych firmach, które są właścicielami dużych powierzchni leśnych. (np. Haribo, Jegemeister, Baltz).

Środa 16.05.2018 r.  Szkoła w Ebstorf

Zwiedzanie  jednej z dwóch szkół w Ebstorf w powiecie Uelzen kształcących w zawodach: leśnika, rolnika, florysty itd. z uwzględnieniem przede wszystkim klas 11 i 12. Jest to najstarsza szkoła zawodowa kształcąca w wymienionych zawodach. Kształcenie odbywa się w systemie dwuletnim w cyklu dziennym oraz w cyklu zaocznym. Program nauczania klasy 11 i 12  przygotowuje uczniów przede wszystkim do praktycznego wyboru zawodu.

Warunkiem podjęcia nauki w szkole w klasie 11 jest dostarczenie zaświadczenia o ukończeniu Realschule oraz zaświadczenia potwierdzającego miejsce odbywania praktyki/stażu zawodowego . W trakcie nauki uczniowie odbywają 7 miesięczną praktykę w lasach dolnej Saksonii lub innych landach Niemiec, odbywają kursy zawodowe w ośrodku w Münchehof.  Ponadto przez 4 miesiące  uczniowie stacjonarnie w szkole w Ebstorf uczęszczają na zajęcia w blokach tematycznych gdzie 2/3 godzin przeznacza się na przedmioty ogólnokształcące a 1/3 godzin  to przedmioty zawodowe.  W przypadku posiadania przez słuchacza potwierdzonych kursów zawodowych istnieje możliwość rozpoczęcia nauki od razu od klasy 12 z pominięciem nauczania w klasie 11.

Klasa 12 – naukę na tym poziomie można rozpocząć po ukończeniu klasy 11 lub posiadając zaświadczenie o ukończeniu Realschule i potwierdzonej 2-letniej praktyce w danym zawodzie. Program nauczania w klasie 12 pozwala na zdobycie wiedzy i umiejętności w zwodach takich jak: leśnik, myśliwy rewiru, rolnik, opiekun zwierząt, ogrodnik, florysta, asystent techniczny rolny.

W szkole w Ebstorf zajęcia odbywają się w pełnym wymiarze godzin. Ukończenie szkoły zawodowej oraz uzyskanie pozytywnych wyników na egzaminie maturalnym pozwala na podjęcie studiów na wyższych uczelniach zawodowych we wszystkich landach Niemiec.

Wnioski:

-podniesienie kompetencji zawodowych nauczycieli praktycznej nauki zawodu oraz zwiększenie  współpracy szkół zawodowych z pracodawcami

-zwiększenie doświadczenia i umiejętności praktycznych poprzez uczestnictwo uczniów w wakacyjnych stażach praktykach u pracodawcy

-modernizacja programów nauczania zawodowego dostosowana do potrzeb pracodawców

-dostosowanie edukacji młodzieży i dorosłych w zakresie odpowiadającym zapotrzebowaniu pracodawcy oraz nowoczesnym trendom gospodarki leśnej Unii Europejskiej

-rozwijanie umiejętności, poszerzenie horyzontów, kompetencji i wiedzy, przekazanie wiedzy jak najszerszej grupie osób zainteresowanych oraz kształcących w zawodzie leśnika poprzez m.in. kierowanie nauczycieli zawodu  na praktyki oraz staże zawodowe u pracodawcy.

Klasztor Ebstorf – historia gospodarowania 

Zabytkowy klasztor Benedyktynek sięgającego swym początkiem 10 wieku n.e.

W klasztorze wśród wielu zabytków sakralnych odkryta została średniowieczna mapa świata. Na jej przykładzie uczniowie leśno-rolnej szkoły w Ebstorf poznają historyczne spojrzenie na świat i dawne podejście do sposobu użytkowania ziemi.    

Torfowisko Pietzmoor – człowiek a środowisko

Pietzmoor  to rozległe torfowisko zasilane wodami opadowymi. Jest to obszar prawnie chroniony, objęty ochroną czynną. Do zachowania siedlisk torfowych niezbędne jest pozyskanie torfu, szeroki zakres prac retencyjnych, a także rekultywacja terenów zarośniętych. Podczas spaceru po torfowiskach przewodnik w sposób bardzo ciekawy przedstawił jaką wiedzę można czerpać z przyrody i wykorzystywać ją w działalności człowieka.

Czwartek 17.05.2018 r.

Kształcenie zawodowe w teorii i praktyce.

System edukacji w Dolnej Saksonii ma wiele ścieżek rozwoju otwartych również dla doszkalających się leśników i robotników oraz nastawionych na znaczący udział praktycznej nauki zawodu. Uczniowie podzieleni są na niewielkie grupy, a większość z nich jest już pracownikami Lasów Dolnej Saksonii oraz jednostek prywatnych. Podczas zajęć kameralnych prezentowane były nowoczesne narzędzia zwiększające bezpieczeństwo prac w lesie. Prezentacja była jedynie wstępem do przedstawienia systemu wdrażania nowych technologii i narzędzi do pracy przez (safety instructors). W lasach Dolnej Saksonii jest 7 takich instruktorów przypadających na 80 zatrudnionych. Praktyczna nauka zawodu odbywa się pod okiem instruktora w małych grupach. Każdy uczeń jest poinformowany na czym polega i jak wykonać np. czyszczenie wczesne na danej powierzchni. Najważniejszym jest efektywna i bezpieczna praca.

Piątek 18.05.2018 r.

Wprowadzanie ergonomii i innowacji w lesie przez pracownika Forest Work Manager

W Dolnej Saksonii funkcjonuje stanowisko instruktora-opiekuna drwali (safety instructor) – pracowników zatrudnionych przez lasy dolnej Saksonii. Odpowiada on za unowocześnianie procesów zwiększających ergonomię i bezpieczeństwo w lesie oraz wprowadza innowacyjny sprzęt. Uwzględniane są efekty szkoleń dla pracodawcy.  Koordynator taki kształci pracowników na bieżąco z obsługi innowacyjnego sprzętu wchodzącego na rynek, testując go i oceniając zarazem. Część sprzętu znajduje uznanie ze względu  na przydatność i  przyspieszenie bądź ułatwienie prac zastępując sprzęt mniej praktyczny i  bezpieczny (zastąpienie drabin teleskopem do montowania liny na drzewach wychylonych).

Udostepnienie lasu i edukacja leśna na przykładzie Mauerpark.

Nieodzowne do poznania sposobu udostępnienie lasu i prowadzenia edukacji leśnej w Mauerpark jest historia tego miejsca. Na aktualne wykorzystanie ma wpływ  otoczenie murem dużego obszaru leśnego jeszcze za czasów Habsburgów. Podczas wizyty wskazany został sposób hodowli lasu i zwierzyny gdzie głó1)nym celem jest udostępnianie i edukacja.

Przedstawienie kształcenia opiekuna zwierząt w Parku dzikich zwierząt.

Park dzikich zwierząt Saupark powstał w 1927 r. Pracownicy przedstawili szczegółowo praktyczne przygotowanie i metody szkolenia uczniów do zawodu opiekuna zwierząt. W parku hoduje się gatunki fauny rodzimej wymagające różnego podejścia. Park specjalizuje się w hodowli żubra i aktywnie uczestniczy w europejskim programie reintrodukcji gatunku do środowiska, co poszerza zakres oferowanej uczniom praktyki.

Wnioski

- System edukacji powinien posiadać w ofercie wiele ścieżek rozwoju w jednym kierunku i być otwarty również dla doszkalających się.

- Teoria jest niezbędna ale najważniejszy jest znaczący udział praktycznej nauki zawodu. Pozwala on zwiększyć i ocenić własną efektywność oraz właściwie rozpoznawać zagrożenie bezpieczeństwa.

- Kadrę powinni stanowić praktycy a nie teoretycy – np. safety instruktor jest drwalem praktykiem z dodatkowymi uprawnieniami, jest  bezpośrednio związany z pracą w terenie, co daje możliwość rzetelnego oceniania wprowadzanych innowacji.

- Praktyczna nauka zawodu musi odbywać się w niedużych grupach.

- Uczniowie poprzez związanie z pracodawcą, zatrudniającym go na okres nauki, mają motywację do kształcenia się.

- Przy edukacji przyrodniczej należy motywować uczniów do samodzielnego myślenia. Wiedza teoretyczna jest uzupełnieniem do rozumienia otaczających procesów.