Rezerwat Krutynia im. M. Wańkowicza utworzony dnia 10 maja 1989 r. (Mon. Pol. Nr 17, poz. 120), położony jest w obrębie Mikołajki, w dolnym biegu rzeki Krutyni. Zajmuje powierzchnię 969,33 ha.

Celem utworzenia rezerwatu było zachowanie w naturalnym stanie krajobrazu polodowcowego, naturalnych ekosystemów wodnych rzeki Krutyni i jezior: Malinówka, Gardyńskie, Dłużec, Smolak oraz unikalnego bogactwa fauny i flory, torfowisk wysokich, przejściowych i niskich wraz z ich florą oraz biotopów ptaków drapieżnych. Rezerwat charakteryzuje się bardzo urozmaiconym ukształtowaniem powierzchni. Dolina rzeki obramowana jest wyniesieniami morenowymi o bardzo bogatej rzeźbie.

Rzeka płynie tu dość wolno tworząc liczne zakola. W rzece i jeziorach występuje roślinność wodna z takimi gatunkami jak: mech wodny Fontinalis dalecarlica (jedyne stanowisko na Pojezierzu Mazurskim), grążel żółty Nuphar lutea, grzybienie białe Nymphaea alba, strzałka wodna Sagittaria sagittifolia.

 Dolinę rzeki zajmują zbiorowiska szuwarowe, wysokoturzycowe i niskoturzycowe. Obfitują one w dużą różnorodność występujących gatunków jak: trzcina pospolita Phragmites australis, pałka szerokolistna Typha latifolia, turzyca dzióbkowata Carex rostrata, turzyca żółta Carex flava, dziewięciornik błotny Parnassia palustris, ostrożeń błotny Triglochin palustre, sit członowaty Juncus articulatus, sit rozpierzchły Juncus effusum, storczyk szerokolistny Dactylorhiza majalis i szereg innych.

Na obrzeżach jezior gdzie występują torfowiska przejściowe florę reprezentują: siedmiopalecznik błotny Potentilla palustris, wełnianka wąskolistna Eriophorum angustifolium, kruszyk błotny Epipactis palustris, turzyca bagienna Carex limosa i wiele innych.

W dolinie rzeki panują drzewostany na siedliskach olsów i lasów mieszanych złożone z brzóz - omszonej i brodawkowatej, zaś na obrzeżach bory wilgotne i bory mieszane z drzewostanem sosnowym z domieszką świerka, brzozy i dębu. W borach mieszanych występuje szereg gatunków kserotermicznych jak: ciemiężyk białokwiatowy Vincetoxicum officinale, kokoryczka wonna Polygonatum odoratum, lepnica zwisła Silene nutans, bodziszek czerwony Geranium sanguineum i wiele innych.

Na glebach żyźniejszych występują lasy mieszane z drzewostanami sosnowodębowymi, w których rosną m.in. wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, konwalia majowa Convalaria majalis, lilia złotogłów Lilium martagon, naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora, orlik pospolity Aquilegia vulgaris, przylaszczka pospolita Hepatica nobilis i dzwonek skupiony Campanula glomerata.

Bogata jest też fauna rezerwatu, z gnieżdżącymi się tu: orłem bielikiem, orlikiem krzykliwym, rybołowem, myszołowem, pustułką, żurawiem, bocianem czarnym, czaplą siwą, cietrzewiem, dzięciołem czarnym i zimorodkiem, a na jeziorach łabędziem niemym, perkozem dwuczubym i kilkoma gatunkami kaczek. Z ssaków można tu spotykać: jelenie, łosie, sarny, dziki, lisy, jenoty, borsuki, kuny a niekiedy też wilka i rysia.

Ichtiofauna reprezentowana jest licznie przez szczupaka, płoć, klenia, wzdręgę, lina, kiełbia, ukleje, miętusa, krąpia, okonia, jazia, suma i węgorza.

Rzeka Krutynia jest popularnym szlakiem kajakowym.